De Belgische Cardiologische Liga start een campagne om beter te begrijpen wat cholesterol is en doet.
Nog altijd behoren hart- en vaataandoeningen tot de voornaamste doodsoorzaken in België. Een van de risico’s is een hoog cholesterolgehalte. Net als hoge bloeddruk, diabetes en vele andere aandoeningen is cholesterol een geniepige vijand: hij beschadigt onze slagaders onmerkbaar.
Te veel cholesterol in het bloed of een samengaan met andere cardiovasculaire risicofactoren (roken, hoge bloeddruk, diabetes, zwaarlijvigheid, enz.) kan gevaarlijk worden omdat het neerslaat in de slagaderwanden en zich daar ophoopt tot plaatjes of laagjes die men ‘atheroomplaques’ noemt en die kunnen ontsteken. Vervolgens kunnen die plaques de bloedvaten beetje bij beetje verstoppen, zodat het bloed er minder goed door kan. Erger nog: ze kunnen plots barsten of inscheuren en op die manier bijdragen tot de vorming van bloedklonters (die aan de basis van een hartinfarct of beroerte kunnen liggen).
Omdat er nog heel wat misverstanden bestaan rond cholesterol, analyseerde de Belgische Cardiologische Liga 11 beweringen die je regelmatig over cholesterol hoort. De vijf onderstaande stellingen mogen alvast naar het rijk der fabelen verwezen worden.
FOUT: Ik heb veel cholesterol maar dat heeft geen impact op de gezondheid van mijn hart
Cholesterol is een van de risicofactoren waar we iets aan kunnen doen om hart en bloedvaten gezond te houden. De bekendste (en gevaarlijkste) risicofactoren zijn cholesterol, roken, hoge bloeddruk, te weinig bewegen, zwaarlijvigheid, diabetes en ongezonde voeding. Elk van deze risicofactoren kan op zich de kans dat iemand hart- en vaatproblemen krijgt vergroten. Maar wie meerdere factoren tegelijk vertoont, en ze hoeven niet eens heel uitgesproken te zijn, die loopt een veel groter risico. De risicofactoren worden immers niet gewoon bij elkaar opgeteld, ze versterken elkaar. Het komt erop neer dat iemand met ‘een beetje’ te veel cholesterol en een bloeddruk die ‘een beetje’ te hoog is, die iets te veel weegt en een zittend leven leidt met behoorlijk wat stress, een aanzienlijk groter cardiovasculair risico vertoont dan iemand die maar één van die factoren op een uitgesproken manier vertoont. We spreken dan van het globaal cardiovasculair risico.
FOUT: Statines zijn gevaarlijk voor de gezondheid
Het gevaar voor bijwerkingen van statines is een onderwerp waarover nogal wat controverse bestaat. Net als bij elk geneesmiddel (of elk voedingsmiddel en zelfs elke activiteit) zijn er aan de ene kant wetenschappelijk bewezen voordelen en aan de andere kant mogelijke bijwerkingen. De verhouding tussen risico’s en de voordelen evalueren is een kernpunt bij elke medische beslissing. Precies daarom moet je met een hoog cholesterolgehalte je arts raadplegen en diens advies volgen. Geen van die geneesmiddelen mag met de natte vinger voorgeschreven worden en iedereen die te veel cholesterol heeft moet medisch gevolgd kunnen worden.
Na een evaluatie van de situatie van de patiënt en van diens globaal cardiovasculair risicoprofiel, en na de nodige inspanningen op gebied van dieet en gezondere levensstijl zal de arts beslissen om al dan niet een behandeling met geneesmiddelen voor te schrijven om het cholesterolgehalte en dus het cardiovasculair risico te verlagen. Vervolgens moet er worden gekozen uit een aantal middelen, die allemaal verschillende eigenschappen hebben.
Bij secundaire preventie (dus bij mensen die al een cardiovasculaire aandoening gehad hebben) zullen cholesterolverlagende middelen een zeer belangrijke pijler zijn om de patiënt te beschermen tegen toekomstige incidenten.
FOUT: Ik heb te veel cholesterol, dat is nu eenmaal zo en ik kan er niets aan doen.
Je kunt iets aan je cholesterol doen, en wel op meerdere manieren. Met een evenwichtige voeding kan men het LDL-cholesterolgehalte gemiddeld met ongeveer 10 procent doen dalen. Bepaalde voedingspatronen, zoals die van een aantal vegetariërs, kunnen het LDL-cholesterolgehalte zelfs fors doen dalen, tot 30 procent. Aanbevolen zijn: plantaardige sterolen met een gunstig profiel (lijnzaad, koolzaadolie, walnoten, enz.), sojaeiwitten, vetten uit vis (ideaal is minstens twee keer per week vis eten).
Om het cardiovasculair risico te verlagen (en vooral na een cardiovasculair incident) komt het erop aan het LDL-cholesterolgehalte nog meer te verlagen. Daarom geeft je arts soms de raad bepaalde geneesmiddelen te nemen. In vergelijking met veranderingen in voedingspatronen kunnen de actiefste geneesmiddelen het LDL-cholesterolgehalte wel 50 à 60 procent lager krijgen. Regelmatige lichaamsbeweging (30 minuten per dag) en niet roken zijn twee andere tips om je slagaders gezond te houden, al hebben die maatregelen niet veel invloed op het cholesterolgehalte zelf.
FOUT: Cholesterol is een probleem van oude mensen
Onder de Belgische bevolking tussen 35 en 84 jaar (goed voor ongeveer 5.500.000 mensen) zijn er ongeveer 1.700.000 personen bij wie de kans om een zware cardioof cerebrovasculaire aandoening te krijgen binnen de 10 jaar, meer dan 15 procent bedraagt. Voor 350.000 onder hen ligt dat risico zelfs hoger dan 30 procent.
Daarnaast bestaan er in een aantal families genetische factoren die het cholesterolgehalte verhogen, en wel van jongs af aan. Je cholesterolgehalte kennen is dus voor iedereen een noodzaak, ideaal vanaf de adolescentie of zelfs vroeger in families waar het risico zeer hoog is.
FOUT: Als ik me goed voel, hoef ik me toch geen zorgen te maken over cholesterol?
Cholesterol beschadigt onze slagaders onmerkbaar. Je voelt dus niet dat je slagaders aan het dichtslibben zijn. Jammer genoeg wordt men zich van de omvang van de schade pas bewust wanneer de ramp (een hartaanval) zich voltrekt. Dan pas ontdekt men dat de cholesterol en de atherosclerose (“slagaderverkalking”) die de schade veroorzaken een flink aantal slagaders heeft ingepalmd op alle kritieke punten van ons lichaam (hart, hersenen, buik- en borstslagader, nieren, enz.). Daarom is het zo belangrijk dat we ons regelmatig bij de huisarts laten controleren en ons cholesterolgehalte kennen.
Hoe kan je jezelf beschermen?
Als je het cholesterolgehalte niet kent, dan raadt de Belgische Cardiologische Liga je aan een dokter te raadplegen en het te laten nagaan, om te vermijden dat er met het ouder worden cardiovasculaire problemen optreden. Daarnaast is het wel degelijk mogelijk om het cholesterolgehalte en de gezondheid van je bloedvaten te beïnvloeden, en wel op verschillende manieren:
- Kiezen voor evenwichtige voeding: minder verzadigde vetten eten is belangrijk; die zitten hoofdzakelijk in dierlijke producten (vlees, volle melkproducten, kaas) en stollen bij kamertemperatuur (boter, bepaalde margarines). Aanbevolen zijn daarentegen (zonder te overdrijven): plantaardige oliën, mager vlees, vis en zachte margarines.
- Regelmatige lichaamsbeweging (30 minuten per dag): gebrek aan beweging werkt de vorming van atheroomplaques in de slagaders in de hand.
- Niet roken: tabak werkt de vorming van atheroomplaques in de slagaders in de hand.
- Als en alleen àls een arts dat voorschrijft: geneesmiddelen nemen met een krachtige werking om het cholesterolgehalte in het bloed te helpen dalen en te streven naar een cholesterolgehalte dat voor jou ideaal is.